Karabasan yada bilimsel adı ile uyku felci çoğu insanın yaşadığı bir durumdur. Halk arasında bilinen adıyla karabasan aslında tedavi edilebilen bir hastalık durumudur.
Uyurken karabasan görmek en sık görülen uyku bozukluklarından biridir. Bilimsel adı uyku felci olarak adlandırılan durum aslında ana hataları ile şöyle yaşanmaktadır. Uykuya dalma yada uyanma sırasında gelişir ve insanın bedeninin bir süre hareket etmemesine sebebiyet verir.
Uyku felci (karabasan) sırasında insan, kasların geçici olarak hareket edememe durumu nedeniyle vücudunu hareket ettiremez ve konuşamaz. Bu durum, genellikle birkaç saniye ila birkaç dakika sürer. Kişi uyku felci geçirdiği esnada uyanıktır ve yaşadıklarının farkındadır. Uyku felci yaşayan bazı kişiler, uyku felci yaşarken korkutucu, görsel ve işitsel halüsinasyonlar yaşayabilirler.
Karabasan’a neden olan etkenler?
Uyku felcinin en büyük tetikleyici sebepleri düzensiz ve dengesiz uyku gösterilebilmektedir.
Uyku hastalığı olarak bilinen narkolepsinin belirtileri arasında karabasan da bulunur. Bir uyku bozukluğu olan narkolepside insan baş etmesi zor uyku atakları yaşar. Kişi gün içinde kendisini her zaman halsiz hisseder.
Uyku düzeni bozuk olan insanlarda, uzun süreli depresyon yaşayanlarda, gece çalışması (vardiyalı) çalışanlarda ve bazı ilaçların kullanımdan kaynaklı yan etkilerinden kaynaklı olarak karabasan daha sık görülebilir.
Karabasan nasıl gerçekleşir?
Uyku sırasında uykuya tamamen dalmadan ve uyuduktan sonra insan beyninde bazı fizyolojik değişiklikler meydana gelir. Uykunun aşamalı bir olgudan meydana gelir. Uykunun evrelerine bakmak gerekirse non-REM denilen ve göz hareketlerinin olmadığı evre ve REM giz hareketlerinin olduğu ve rüya görülen evre olarak kabaca özetleyebiliriz. Karabasan gözüken kişilerde uyku esnasında non-REM uykusu yaşanmadan direk REM uykusu yaşandığı gözlemlenmiştir.
Çünkü uyku felci (karabasan) REM uykusu esnasında ortaya çıkmaktadır. Non-REM uykusu aşamasını yaşamadan direk REM uykusu yaşayan insanlar daha çok REM uykusunda kaldığı için karabasan yaşamaları daha çok olasıdır.
Uyku sırasında beyin uyurken vücut kaslarıda uykudadır. Bunun en büyük kanıtı kişi derin uykuda iken kolunu kaldırıp bıraktığınızda koku düşer. Çünkü bu esnada kaslar da derin uykudadır. Rem uykusu sırasında bazen beyin aniden uyanır ancak bu uyanma kaslarda gerçekleşmez. Bu durum sonunda sanki kaslar felç olmuş gibi yada kişinin üzerinde ağırlık varmış gibi davranır.
Beyin aslında uyanıktır ve vücuda hareket etmesi için emirler gönderir. Emirlere karşılık vermeyen kaslar ve vücudun diğer organları uyku felci diye adlandırılan durumu yaşamış olur. Bu esnada insan serçe parmağını dahi kıpırdatamaz hatta konuşamaz.
Bu esnada insan beyni uyanık olduğu için herşeyi hatırlar ve bu durumu her saniyesi ile yaşar hisseder.Karabasan (uyku felci) yaşayan insanlar genelde bu durumdan dolayı korkar ve endişeli olurlar. Karabasan birkaç saniye yada bir kaç dakika sürmektedir. Uyku felcine bazı durumlarda işitsel,görsel ve dokunsal halüsinasyon da eşlik etmektedir. Buda o anda karabasan’a yakalanan insanda korku ve paniği artırır. Aslında o an yaşadığı tamamen doğal olan bir olgudur. İnsan beyni ile kas iskelet sistemi arasındaki nörolojik bağlantı o an için kurulamadığından insan kısa bir süre felç olmuş olur.
Karabasan nasıl tedavi edilir? Karabasan’ın tedavisi varmıdır?
Karabasan tedavisi mümkün olan bir uyku problemidir. Uyku felci yaşayan insanlarda öncelikle tedaviye ailesinde karabasana maruz kalan başka fertlerin olup olmadığına bakılması gerekir. Ayrıca uyku bozukluğuna sebebiyet veren apne (uyku sırasında nefes alıp vermenin geçici durması) veya başka altta yatan neden olup olmadığına bakılmaktadır.
Eğer kişi sürekli uyku felci yani karabasan yaşıyorsa çözüm için bir sağlık kuruluşuna başvurması gerekir. Zira uyku düzeni, sağlıklı uyku kişinin yaşam kalitesini son derece etkiler. Uyku bozukluğu olduğu düşünülen hastalara , uyku laboratuarında EEG ile izleme yapılıyor. Bu aşamada beyin dalgaları gözlemleniyor. Hasta kliniği de göz önünde bulundurularak uyku bozukluğu çeşidi saptanabilmektedir.
Yapılan muayene sonucunda kişiye özel reçete yazılabiliyor. Çoğu durumda psikiyatrik destek ve uyku bozukluğu tedavisi için kullanılan ilaçlar ile şikayetler geçmektedir. Unutulmamalıdır ki depresyon,stres, aşırı kaygı düzensiz uyuma gibi etkenler uyku felcine neden olabilmektedir.
Karabasan’ın tedavisinde daha çok uykuya geçişi kolaylaştıran,REM – nonREM döngüsünü tamamlamaya yardımcı, derin uykuya dalarak uyku kalitesini artırmaya yardımcı olan ilaç ve tedavi yöntemleri sıklıkla kullanılır.
Eğer sizde sık sık karabasana maruz kalıyorsanız hiç vakit kaybetmeden biran önce bir hekime görünmenizi tavsiye ederim. Sağlıcakla kalın…
Kaynak olarak;burada ki bilgilerden faydalandım.